Εισαγωγική παρατήρηση: Το Καθηγητή Κοινωνιολογίας James Petra, συνάντησα στη Νέα Υόρκη, δυο-τρείς φορές ως μεταπτυχιακός φοιτητής, όταν έκανα μια εργασία για την Λατινική Αμερική. Δεν συμφωνούσα με τις θεωρίες του. Όμως, καμιά εργασία για την Λ. Αμερική, δεν είναι ολοκληρωμένη, αν δεν παραθέσεις και τις απόψεις του Petra. Ετσι, αναγκάστηκα να διαβάσω τα βασικά του βιβλία. Ακόμα και αν διαφωνείς μαζί του, όπως εγώ, έχει μια διεισδυτική ματιά, που συμβάλει στην καλύτερη κατανόηση των κοινωνικών διεργασιών και στην εξήγηση πολλών κοινωνικών, οικονομικών και πολιτικών φαινομένων.ΠΑΣΟΚ: Πανελλήνιοι Σοσιαλιστές Κλεπτοκράτες
Ο Καθηγητής Petras, ήταν φίλος του Ανδρέα Παπανδρέου, πίστεψε στο όραμά του για την Ελλάδα και διετέλεσε σύμβουλός του. Όμως, ένα ασυμβίβαστο πνεύμα, όπως ο Petras, δεν θα μπορούσε να παραμείνει για πολύ καιρό δίπλα στον Ανδρέα.
Χθές βρήκα στο site του το άρθρο που ακολουθεί με τίτλο: PASOK: Pan Hellenic Socialist Kleptocrats και ημερομηνία 5 Ιουλίου 2011.Πρόκειται για την πληρέστερη περιγραφή του φαινομένου ΠΑΣΟΚ και την πλήρη αποδόμηση της πολιτικής του. Και μάλιστα εξ αριστερών. Επαναλαμβάνω, ασχέτως, αν διαφωνείς με τον Petra, η ματιά του σε βοηθά να δείς καλύτερα τα γεγονότα.
«Ο Γιώργος Παπανδρέου δεν έχει αγοραστεί. Eίναι νοικιασμένος. Πουλάει επιχειρήσεις του ελληνικού δημοσίου στις πολυεθνικές. Μειώνει μισθούς, συντάξεις και θέσεις εργασίας, κατ’ εντολήν του ΔΝΤ. Παραδίδει τα δημόσια ταμεία στις ευρωπαϊκές τράπεζες. Στηρίζει τον πόλεμο του ΝΑΤΟ κατά της Λιβύης. Δίνει εντολές στο Ελληνικό Λιμενικό Σώμα να συνεργήσει στον αποκλεισμό της Γάζας από τον Νετανιάχου».
Διαδηλωτής της Πλατείας Συντάγματος, Αθήνα, 3 Ιουλίου 2011.
Εισαγωγή
Μια αυτοαποκαλούμενη «σοσιαλιστική» κυβέρνηση στην Ελλάδα επιβάλλει, πότε με κοινοβουλευτικές ψηφοφορίες και πότε με αστυνομική βία, τις πιο βαθιές ανατροπές στους μισθούς, τις συντάξεις, τις θέσεις εργασίας, την παιδεία, την υγεία και τη φορολογία, που γνώρισε ποτέ η Ευρώπη.
Το ΠΑΣΟΚ έχει παραιτηθεί πλήρως από κάθε αξίωση κυρίαρχης κυβέρνησης, και παραδίδει τις προοπτικές της τωρινής και μελλοντικής χάραξης της Ελληνικής μακρο- και μικροπολιτικής στην Ε. Κ. Τ., το ΔΝΤ και τους ισχυρούς ηγέτες της Ε. Έ. Γερμανούς και Γάλλους.
Το λεγόμενο πρόγραμμα «λιτότητας» προβλέπει τη λεηλασία και τη δημοπράτηση αφενός όλων των στρατηγικής σημασίας κερδοφόρων επιχειρήσεων του Δημοσίου και αφετέρου των μεγάλων κρατικών εκτάσεων, από ιστορικούς χώρους, μέχρι χώρους αναψυχής. Ποτέ πριν δεν έχει κάποιο καθεστώς, σοσιαλιστικό ή μη, αναγκάσει τόσο απροκάλυπτα και βάναυσα μια ανεξάρτητη χώρα, να επιστρέψει στην πιο στυγνή μορφή αποικιοκρατίας που γνώρισε ποτέ η Ευρώπη.
Ο κοινοβουλευτικός δρόμος προς την αποικιακή λεηλασία
Το μεγάλο άλμα της Ελλάδας προς τα πίσω έχει συντελεστεί υπό την ηγεσία ενός «σοσιαλιστή» πρωθυπουργού, του Γιώργου Παπανδρέου, ο οποίος υποστηρίζεται από τη συντριπτική πλειοψηφία (97%) των «σοσιαλιστών» βουλευτών και το σύνολο του «σοσιαλιστικού» Υπουργικού Συμβουλίου, με μικρές διαρροές μόλις 4%.
Ενώ η Βουλή συζητάει και υπερψηφίζει την εκχώρηση της εθνικής κυριαρχίας της χώρας και την υπονόμευση των δικαιωμάτων των πολιτών, εκατοντάδες χιλιάδες διαδηλώνουν στους δρόμους και τις πλατείες. Ωστόσο, οι εκλεγμένοι ηγέτες και βουλευτές του ΠΑΣΟΚ αγνοούν παντελώς τις διαμαρτυρίες αυτές, υπακούοντας μόνο στον πρωθυπουργό και τα κομματικά αφεντικά που διόρισε. Η κοινοβουλευτική διαδικασία, όπως ασκείται σήμερα, είναι σαφώς εντελώς απομονωμένη από τον λαό, τον οποίο υποτίθεται ότι εκπροσωπεί.
Ποια κυβέρνηση έχει την εξουσία να περιφρονεί τόσο βάναυσα τη λαϊκή βούληση; Ποιοι Βουλευτές είναι ικανοί να μειώνουν συστηματικά το βιοτικό επίπεδο ενός λαού τα τελευταία τρία χρόνια και ταυτόχρονα να δημιουργούν τις προϋποθέσεις για να συνεχιστεί η μείωση αυτή και την επόμενη δεκαετία;
Αν ανατρέξει κανείς στην ιστορία του κόμματος, θα διαπιστώσει εύκολα ότι το ΠΑΣΟΚ ήταν ανέκαθεν ένα πελατειακό κόμμα και όχι φορέας προγραμματικής αλλαγής. Το ΠΑΣΟΚ, από την πρώτη του εκλογική νίκη το 1981, προσφέρει ανελλιπώς θέσεις εργασίας στο δημόσιο τομέα, παροχές, δάνεια και ρουσφέτια στην εκλογική του πελατεία. Στις αρχές της δεκαετίας του 1980, η προσθήκη νέων δημόσιων λειτουργών έγινε, με πρόσχημα την υλοποίηση κοινωνικο-οικονομικών μεταρρυθμίσεων, τις οποίες, υποτίθεται, οι γραφειοκράτες της δεξιάς επιχειρούσαν να σαμποτάρουν. Παρ’ όλα αυτά, ενώ η δυναμική των «μεταρρυθμίσεων» εξασθενούσε, οι διορισμοί στο δημόσιο πολλαπλασιάζονταν, ως μέρος μιας διαδικασίας για τη δημιουργία ενός ευρύτατου κομματικού μηχανισμού.
Χιλιάδες υποαπασχολούμενοι πτυχιούχοι ΑΕΙ, που διέθεταν οργανωτικά προσόντα, συνωστίζονταν στα κομματικά γραφεία και με την πάροδο του χρόνου εξασφάλιζαν μια μόνιμη θέση στο ήδη διογκωμένο γραφειοκρατικό δημόσιο. Οι προσληφθέντες εξασφάλιζαν ψήφους για τους υποψήφιους του ΠΑΣΟΚ, εφαρμόζοντας τις ίδιες πρακτικές με αυτές του δεξιού κόμματος της Ν. Δ.. Το δημόσιο έγινε το μεγαλύτερο γραφείο εύρεσης εργασίας για διάφορους λόγους.
Πρώτον, οι περισσότεροι «δημόσιοι υπάλληλοι» ήταν «πολυ-θεσίτες», μερικοί είχαν μέχρι τέσσερις και πέντε θέσεις, ενώ παράλληλα ήταν και αυτοαπασχολούμενοι ή εργάζονταν και στην παρα-οικονομία!
Δεύτερον, ο λεγόμενος «ιδιωτικός τομέας», στην Ελλάδα ποτέ δεν είχε τη δυνατότητα να αναπτυχθεί, να επενδύσει, να καινοτομήσει, να εφαρμόσει νέες τεχνολογίες, να αναπτύξει ανταγωνιστικότητα και να ανοίξει νέες αγορές.
Οι περισσότεροι από τους κορυφαίους Έλληνες επιχειρηματίες ήταν εξαρτημένοι, λόγω πολιτικών δεσμών, από το κυβερνών κόμμα για την εξασφάλιση δανείων για έργα που δεν υλοποιήθηκαν ποτέ, ή χρησιμοποιήθηκαν για την εισαγωγή κεφαλαιουχικών αγαθών από την Ε. Έ., ή για την εισαγωγή καταναλωτικών προϊόντων.
Η είσοδος της χώρας στην ΕΕ προσέφερε στο ΠΑΣΟΚ και τη δεξιά παράταξη ευκαιρίες για τεράστιες μεταφορές κεφαλαίων και δανείων, τα οποία προφανώς θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν για να «εκσυγχρονίσουν» την οικονομία και να την καταστήσουν πιο ανταγωνιστική. Σε αντάλλαγμα, η Ελλάδα μείωσε τα προϋπάρχοντα δασμολογικά εμπόδια, με αποτέλεσμα μια τεράστια ποσότητα αγαθών από κάθε γωνιά της ΕΕ να πλημμυρίσει την τοπική αγορά. Τα κονδύλια της ΕΕ χρηματοδοτούσαν την πελατειακή κρατική μηχανή του ΠΑΣΟΚ. Οι ιδιωτικές επιχειρήσεις δανείζονταν κεφάλαια της ΕΕ και στη συνέχεια έστελλαν το λογαριασμό στο κράτος, με την συνενοχή των πολιτικών. Οι ελεύθεροι επαγγελματίες και η μεσαία τάξη εξασφάλιζαν εύκολα δάνεια για να αγοράζουν ακριβά εισαγόμενα προϊόντα. Παράλληλα, οι οικονομολόγοι και οι πολιτικοί του καθεστώτος έκαναν λογιστικές αλχημείες ώστε να φαίνονται θετικοί οι δείκτες ανάπτυξης και να αποκρύπτεται το παθητικό. Όλα ήταν υποθηκευμένα. Οι ευρωπαϊκές τράπεζες συνέλεγαν τους τόκους, ενώ οι Δυτικοευρωπαίοι παραγωγοί βρήκαν μια δραστήρια αγορά για τα καταναλωτικά τους αγαθά. Σύμφωνα με ειδικούς, η Ελλάδα «ενσωματώθηκε» στην Ε. Έ., δυστυχώς, με μόνο κριτήριο το γεγονός ότι έγινε η πιο ανόμοια χώρα ανάμεσα στους ισχυρούς εταίρους της.
Το ΠΑΣΟΚ χτίστηκε γύρω από μια ελίτ και μια πλατιά μάζα, που ποτέ δεν κατέβαλλε φόρους, αλλά συνεχώς αντλούσε ποσά και ήταν πάντα εξαρτημένο από τον δημόσιο κορβανά. Δισεκατομμυριούχοι εφοπλιστές είχαν όλη την ευχέρεια να φοροδιαφεύγουν, αφού λειτουργούσαν υπό ξένη σημαία (Παναμά), αλλά είχαν δεσμευτεί εκ των προτέρων στην πρόσληψη Ελλήνων πλοιάρχων και σε τακτικές εισφορές στα ταμεία του κόμματος.
Οι ελεύθεροι επαγγελματίες, όπως δικηγόροι, γιατροί και αρχιτέκτονες, δεν δήλωναν σχεδόν καθόλου εισοδήματα, εισπράττοντας παράλληλα κάτω από το τραπέζι πληρωμές σε μετρητά, δηλαδή αδήλωτα εισοδήματα, που υπερέβαιναν κατά πολύ τις κανονικές αμοιβές τους.
Οι ιδιοκτήτες επιχειρήσεων, οι κερδοσκόποι του real estate, οι τραπεζίτες και οι εισαγωγικές εταιρείες, όλοι τους κατέβαλλαν ποσά στα κομματικά ταμεία, προκειμένου να εξασφαλίζουν φοροεκπτώσεις, φοροαπαλλαγές και επιδοτήσεις από κοινοτικούς πόρους, τις οποίες ανακύκλωναν σε τουριστικά ακίνητα και σε τραπεζικές καταθέσεις στο εξωτερικό. Το περιτύλιγμα που απ’ έξω έδειχνε να είναι το κόμμα και οι επιχειρηματικές ελίτ, ήταν στην πραγματικότητα ένα οργανωμένο δίκτυο λωποδυτών. Πρώτα λεηλατούσαν τα δημόσια ταμεία και μετά έστελλαν τον λογαριασμό στους μισθωτούς και τους εργάτες του μεροκάματου, μιας και σε αυτές τις δύο εργασιακές ομάδες γίνεται υποχρεωτικά παρακράτηση φόρου μισθωτών υπηρεσιών.
Η Ελλάδα είναι η χειρότερη χώρα στον κόσμο να εργάζεται κανείς ως μισθωτός, αφού η μισθωτή εργασία είναι η μόνη που φορολογείται και αποτελεί αντικείμενο εκμετάλλευσης.
Η Ελλάδα είναι μια χώρα αυτοαπασχολούμενων, μικρομεσαίων επιχειρηματιών και μικρών ανεξάρτητων αγροτών (ορισμένοι από τους οποίους ενοικιάζουν γη από αστούς επαγγελματίες), ιδιοκτητών μικρών ξενοδοχειακών μονάδων και εστιατόρων.
Η συντριπτική πλειονότητά τους καταβάλλει μόνο ένα μικρό μέρος τους φόρου που οφείλει, αλλά δεν παύει να κάνει χρήση όλων των προνομίων του κράτους πρόνοιας. Είναι μέρος του πελατειακού κομματικού μηχανισμού του ΠΑΣΟΚ και οι κύριοι δικαιούχοι της ανεξέλεγκτης ροής πιστώσεων και δανείων, τα οποία χρησιμοποιήθηκαν για την αύξηση των προσωπικών εισοδημάτων τους, αντί για τη βελτίωση της παραγωγικότητας.
Τα δάνεια της ΕΕ χρηματοδοτούσαν τον εκσυγχρονισμό του ελληνικού βιοτικού επιπέδου, αυξάνοντας τις εισαγωγές γερμανικών συσκευών και αυτοκινήτων, αλλά παράλληλα και εισαγωγές προϊόντων όπως η δανική και γαλλική φέτα, δηλαδή φθηνών εισαγόμενων προϊόντων που υποκαθιστούσαν και ανταγωνίζονταν τα τοπικά.
Με άλλα λόγια, οι Ευρωπαίοι κατέλαβαν και εξουδετέρωσαν τις ελληνικές αγορές, αυξάνοντας το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου, ενώ η γραφειοκρατία έγινε ο εργοδότης της έσχατης ανάγκης.
Αυτές οι πρακτικές της ΕΕ και οι πελατειακές σχέσεις του κράτους του ΠΑΣΟΚ, επέτρεψαν στο κόμμα να διατηρήσει μια σταθερή βάση ψηφοφόρων, που απαρτίζονταν κυρίως από μεγάλες κερδοσκοπικές επιχειρήσεις, μικρομεσαίους φοροφυγάδες και συνεχώς διογκούμενα στρώματα κρατικών υπαλλήλων.
Η ΕΕ εξαγόρασε επίσης την ολοένα αυξανόμενη πολιτικοστρατιωτική υποτέλεια της χώρας. Η Ελλάδα στήριξε το ΝΑΤΟ στους πολέμους του Αφγανιστάν, του Ιράκ, της Λιβύης και του Πακιστάν. Ιδιαίτερα υπό τον Γιώργο Παπανδρέου, η δουλοπρέπεια του ΠΑΣΟΚ προς το κράτος του Ισραήλ και τους υποστηρικτές του Αμερικανούς Σιωνιστές ξεπέρασε εκείνη που επέδειξαν όλα τα προηγούμενα καθεστώτα στην Ελλάδα.
Ηρθε η ώρα του λογαριασμού
Οι κλεπτοκράτες του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα παραποίησαν τους ισολογισμούς του κράτους, με λογιστικές αλχημείες, ώστε τα συνεχώς αυξανόμενα ελλείμματα να φαίνονται σαν θετικά πλεονάσματα, ώσπου το σύστημα κατέρρευσε.
Οι τράπεζες της ΕΕ ακούμπησαν τον λογαριασμό στο τραπέζι και απαίτησαν να πληρωθούν. Το ελληνικό κράτος και η καπιταλιστική τάξη, υπό την ηγεσία του ΠΑΣΟΚ, αποδέχθηκε αμέσως ένα πρόγραμμα «λιτότητας» και «φορολογικών μεταρρυθμίσεων».
Στην πραγματικότητα, μόνο το πρώτο από τα δύο σκόπευε να εφαρμόσει, αφού δεν ήθελε να δυσαρεστήσει τους πελάτες – φοροφυγάδες της ελίτ και της λαϊκής βάσης.
Σημαντικές περικοπές σε μισθούς, συντάξεις και περιορισμός των θέσεων εργασίας έχουν θεσμοθετηθεί και επιβάλλονται στους Έλληνες πολίτες. Οι βουλευτές του ΠΑΣΟΚ συμμορφώθηκαν με τις επιταγές του κόμματος, αφού οι φουσκωμένοι μισθοί τους, οι συντάξεις, τα προνόμια και οι απολαβές τους εξαρτώνται από την έγκριση του πρωθυπουργού, ο οποίος, με τη σειρά του, εξαρτάται από τους αυτοκράτορες τραπεζίτες και τους κάθε λογής αστούς κλεπτοκράτες. Η ίδια η ύπαρξη του ΠΑΣΟΚ ως κόμματος εξαρτάται από τη ροή των δανείων της ΕΕ, τους μηχανισμούς στήριξης και τις αποκρατικοποιήσεις, προκειμένου να διατηρήσει τους πελάτες του.
Το καθεστώς του ΠΑΣΟΚ είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα αυταρχικού κόμματος. Σέρνεται δουλοπρεπώς στα πόδια των τραπεζιτών και των ισχυρών ηγετών της ΕΕ, ενώ ταυτόχρονα μπήγει το μαχαίρι στο λαιμό εκατομμυρίων φτωχών Ελλήνων συνταξιούχων, μισθωτών και εργατών.
Η βάση του ΠΑΣΟΚ, που απαρτίζεται από αστούς φοροφυγάδες, είναι η κομματική του πελατεία που ελάχιστα επηρεάζεται από τις φορολογικές μεταρρυθμίσεις. Απόδειξη: τα φορολογικά έσοδα έχουν μειωθεί λόγω της βαθιάς ύφεσης και της φοροδιαφυγής.
Όσο το καθεστώς του ΠΑΣΟΚ εντείνει και επεκτείνει την επίθεσή του εναντίον των εισοδημάτων των εργαζομένων και όσο η μαζική αντίσταση πολλαπλασιάζεται, ο δείκτης ανεργίας των νέων (55%) αυξάνει την απελπισία και τη διάθεση αντιπαράθεσης με μια κυβέρνηση, η οποία γίνεται όλο και πιο καταπιεστική και επιρρεπής στη βία.
Έχοντας απόλυτα επικεντρωθεί στο στόχο του να ρουφήξει το μεδούλι από τα ισχνά οστά των εισοδημάτων των εργαζομένων, το ΠΑΣΟΚ ουσιαστικά συμφώνησε να παραχωρήσει στην ΕΕ και το ΔΝΤ την εποπτεία, την τιμολόγηση και την πώληση του συνόλου της περιουσίας του ελληνικού δημοσίου. Με άλλα λόγια, η αποπληρωμή του χρέους είναι ο μοχλός για τη μεταφορά της εθνικής κυριαρχίας στις ιμπεριαλιστικές χώρες και για τη μεγιστοποίηση της εξαγωγής πλούτου από τους εργαζόμενους. Αυτό που θα απομείνει από το «Ελληνικό Δημόσιο», είναι οι δυνάμεις της αστυνομίας και του στρατού, στις οποίες θα ανατεθεί η επιβολή διά της βίας της νέας ιμπεριαλιστικής τάξης πάνω στην εκμεταλλευόμενη και εξαθλιωμένη πλειοψηφία.
Εν μέσω αυτής της καταστροφικής πορείας των γεγονότων, της λεηλασίας και της φτώχειας, οι βουλευτές του ΠΑΣΟΚ παραμένουν πιστοί στην κομματική γραμμή. Εξακολουθούν να στηρίζονται στην βάση του 25%, την μάζα των αυτοαπασχολούμενων επαγγελματιών, τραπεζιτών, τεχνοκρατών, συμβούλων και φοροφυγάδων, που θα εξακολουθήσει να στηρίζει το καθεστώς, αφού ελάχιστα επηρεάζεται από το ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας.
Ο μηχανισμός στήριξης θα επιτρέψει στους βουλευτές του ΠΑΣΟΚ να εισπράττουν τις παχυλές συντάξεις τους, αφού θα τους έχει καταψηφίσει ο λαός.
Οι αυτοαπασχολούμενοι και οι ελεύθεροι επαγγελματίες, θα εξακολουθήσουν να αισχροκερδούν από αδήλωτες τουριστικές επιχειρήσεις και έσοδα από ακίνητα, ενώ οι υπόλοιποι συμπολίτες τους θα φτωχαίνουν.
Το ΠΑΣΟΚ, ο Παπανδρέου και η παρέα του, έχουν αποδείξει ότι οι «εκλογικές διαδικασίες» μπορεί να είναι συμβατές με την πιο άθλια παράδοση της εθνικής κυριαρχίας μιας χώρας, με μια εντεινόμενη σκληρή καταστολή εναντίον της πλειοψηφίας του εργαζόμενου λαού και με μια βαθιά, μακροχρόνια μείωση του βιοτικού του επιπέδου.
Η ελληνική εμπειρία, για μια ακόμη φορά, αποδεικνύει ότι, όταν βρίσκονται αντιμέτωπες με την κατάρρευση του καπιταλιστικού συστήματος, οι διαφορές μεταξύ συντηρητικών και σοσιαλιστών εξαφανίζονται.
Οι δημοκρατικές ελευθερίες υπάρχουν μόνο για όσο διάστημα η πλειοψηφία υποτάσσεται στην υπεροχή των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων και των ντόπιων κλεπτοκρατών – ολιγαρχών συνεργατών τους.
Χωρίς αμφιβολία θα γίνουν εκλογές, ακόμα και αν το βιοτικό επίπεδο έχει συρρικνωθεί δραματικά, οι πληρωμές στους δανειστές θα έχουν αυξηθεί και ενώ θα έχει αφαιρεθεί από τη χώρα το σύνολο των περιουσιακών της στοιχείων. Πιθανότατα το ΠΑΣΟΚ θα εκδιωχθεί από την εξουσία.
Οι συντηρητικοί αντίπαλοί του απλά θα ακολουθήσουν το παράδειγμά του και θα συλλέγουν φόρους με την βοήθεια ενός αστυνομικού κράτους.
Για τη μεγάλη πλειοψηφία των Ελλήνων δεν υπάρχει μέλλον και δεν διαφαίνεται πλέον καμία λύση μέσα από την τακτική των διαμαρτυριών σε δρόμους και πλατείες ή μέσα από τις κοινοβουλευτικές διαδικασίες.
Ας μην ξεχνάμε ότι οι τελευταίοι αγνοούν τους πρώτους.
Αυτό το αδιέξοδο θέτει το ερώτημα: «Ποιές εναλλακτικές, εξωκοινοβουλευτικές δράσεις είναι αναγκαίες και δυνατές, προκειμένου να πάρει τέλος η κυριαρχία αυτής της de facto κυβερνητικής ολιγαρχίας και των κλεπτοκρατών συνεργατών της;»
* Ο James Petras είναι ομότιμος καθηγητής Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Binghamton της Νέας Υόρκης.
Εχει γράψει 64 βιβλία,
Ως αρθρογράφος, έχει δημοσιεύσει πολυάριθμες πολιτικές αναλύσεις σε έντυπα των ΗΠΑ, της Ευρώπης και της Λατινικής Αμερικής.
