Τι να κάνουμε, τώρα που ζυγώνει η «τέλεια
Καταιγίδα»…
Σε προηγούμενο σημείωμά μας αναφερθήκαμε στις διαφορετικές κρίσεις που συγκλίνουν σήμερα προς την Ελλάδα και η που η σύμπτωσή τους θα μπορούσε να προκαλέσει το σόκ της «τέλειας καταιγίδας».
Σε επόμενο σημείωμά μας δείξαμε ότι η Ελλάδα, παρ’ όλα αυτά, μπορεί μέσο-μακροπρόθεσμα να βγει πιο ισχυρή, αφού έχει πολλά πλεονεκτήματα που δεν αξιοποίησε τις τελευταίες δεκαετίες. Αρκεί να αντέξει το σοκ που έρχεται και τους κραδασμούς που θα ακολουθήσουν.
Εντάξει μέσο-μακροπρόθεσμα μπορούμε να τα καταφέρουμε…
Αλλά μπορούμε να αντέξουμε άμεσα την «τέλεια καταιγίδα» που επίκειται;
Η συνοπτική απάντηση είναι: Ναι, μπορούμε!
Αυτό δεν σημαίνει ότι «σίγουρα» θα τα καταφέρουμε. Σημαίνει, όμως, ότι έχουμε τη δυνατότητα και τα περιθώρια να τα καταφέρουμε. Και είναι στο χέρι μας…
Όμως με άλλη διακυβέρνηση ως Πολιτεία και άλλα μυαλά ως κοινωνία!
Το πώς, θα εξετάσουμε αμέσως πιο κάτω:
Μεταδοτικότητα της κρίσης: Το ρίσκο του δανειστή
Πρώτον, να εκμεταλλευτούμε το «ρίσκο του δανειστή»!
Η κρίση χρέους της Ελλάδας, μπορεί να γίνει μεταδοτική σε όλη την Ευρώπη. Δεν είναι τόσο το οικονομικό μέγεθος της Ελλάδας και τους χρέους της και των πιθανών απωλειών των ξένων (κυρίως ευρωπαϊκών) τραπεζών.
Είναι πρωτίστως το φαινόμενο «ντόμινο» που θα ακολουθήσει. Και που θα συμπαρασύρει άλλες οικονομίες και χώρες και θεσμούς. Και το τραπεζικό σύστημα της Ευρώπης συνολικά, αλλά και την ίδια την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Μια ενδεχόμενη χρεοκοπία της Ελλάδας, θα προκαλέσει αμέσως εκτίναξη των spreads σε πολλές άλλες χώρες. Και μερικές, όπως η Ιταλία και η Ισπανία, που βρίσκονται ήδη πολύ κοντά στο «χείλος του γκρεμού» θα βρεθούν «στο κενό»…
Αυτό η Ευρωζώνη δεν μπορεί να το αντέξει. Αν η σωτηρία Ελλάδας, Ιρλανδίας και Πορτογαλίας στοίχισαν όλες μαζί λιγότερο από 400 δισεκατομμύρια, η αντίστοιχη «σωτηρία» Ισπανίας και Ιταλίας θα στοιχίσει πολλαπλάσια. Και τέτοιες δυνατότητες η Ευρωζώνη σήμερα δεν διαθέτει…
Άρα η χρεοκοπία της Ελλάδας είναι εφιαλτικό σενάριο και για τους Ευρωπαίους συνολικά! Αυτό, καλό είναι να το θυμόμαστε εμείς – αλλά να το θυμίζουμε και σε κείνους.
Μέχρι τώρα σε όλο το σχετικό διάλογο που έγινε «το ρίσκο του δανειστή» δεν έπεσε στο τραπέζι. Μόνο το «ρίσκο του οφειλέτη».
Όλοι μάθαμε ή ακούσαμε (ή υπονόησαν διάφοροι) τι θα συμβεί στην Ελλάδα αν χρεοκοπήσει. Ελάχιστοι βγήκαν να θυμίσουν τι θα συμβεί και στην Ευρώπη, αν χρεοκοπήσει η Ελλάδα.
Στον ευρωπαϊκό τύπο γράφηκε κάποιες φορές ότι η Ελλάδα μπορεί να αποδειχθεί «η Lehman Brothers της Ευρώπης». Αλλά η Ελλάδα δεν το χρησιμοποίησε, δεν το υπονόησε. Δεν το έχει συνειδητοποιήσει καν…
Όχι ασφαλώς, να αρχίσουμε να «εκβιάζουμε», ούτε να βγάζουμε «πιστόλια στο τραπέζι» κι άλλες τέτοιες ανοησίες…
Γιατί, αν μας αντιμετωπίζουν ως «κακομαθημένους» που δεν έχουν διάθεση να αλλάξουν οι ίδιοι, αλλά επιμένουν να τους «ταϊζουν» οι εταίροι τους, τότε ο κίνδυνος του δανειστή δεν εξαρτάται από τι θα κάνουν εκείνοι, αλλά από το τι δεν κάνουμε εμείς.
Όσο πιστεύουν ότι «με τα μυαλά που κουβαλάμε, πάμε για φούντο έτσι κι αλλιώς, το συμπέρασμά (τους) θα είναι ότι όσο πιο γρήγορα μας ξεφορτωθούν, τόσο λιγότερα θα χάσουν όταν – «αναπόφευκτα» – χρεοκοπήσουμε.
Το πρόβλημα είναι να τους πείσουμε ότι εμείς έχουμε σκοπό να αλλάξουμε και μπορούμε να σταθούμε στα πόδια μας. Αλλά είναι πια η πολιτική που επιβάλλουν που δεν μας το επιτρέπει, όχι οι δικές μας «κακές συνήθειες» του παρελθόντος.
Μόνο τότε θα αντιληφθούν ότι το ρίσκο του δανειστή αφορά τους ίδιους πλέον. Γιατί εκείνοι δεν μας αφήνουν να πάρουμε ανάσα.
Γεωπολιτικό ρίσκο: Μια άλλη μεταδοτικότητα μιας άλλης κρίσης…
Δεύτερον, το γεωπολιτικό ρίσκο: Η Ελλάδα περιζώνεται από εξεγέρσεις σε όλη τη Μέση Ανατολή και τη Βόρειο Αφρική. Ο ισλαμικός κόσμος βρίσκεται σε αναβρασμό. Η Δύση στην αρχή είδε την «αραβική άνοιξη» μάλλον αμήχανα, ενώ στη συνέχεια έσπευσε να παρέμβει, ώστε να ελέγξει το «μετά». Ακόμα αμήχανη είναι…
Γιατί μέσα στις δυνάμεις που πρωτοστατούν εκεί, ενεργό ρόλο έχουν οι ορκισμένοι εχθροί της Δύσης: οι φοντεμενταλιστές του Ισλάμ! Οι οποίοι, άλλωστε, εδώ και χρόνια είχαν κηρύξει «ιερό Πόλεμο» (Τζιχάντ) κατά των διεφθαρμένων καθεστώτων που τώρα καταρρέουν…
Αυτό το «ντόμινο» στον μουσουλμανικό κόσμο στην καλύτερη περίπτωση (για τη Δύση) είναι πια ανεξέλεγκτο και (στη χειρότερη) οδηγεί στην τελική επικράτηση του φονταμενταλισμού.
Πράγμα που πρώτον, δημιουργεί μεγάλη ανησυχία στη Δύση, δεύτερον διασπά τη Δύση (καθώς υπάρχουν πολύ διαφορετικές προσεγγίσεις για την αντιμετώπιση του Ισλάμ) και τρίτον, έχει ήδη τον «απόηχό» του μέσα στις δυτικές κοινωνίες.
Οι πρόσφατες ταραχές στο Λονδίνο θεωρούνται ως «προπομπός» αυτών που φοβούνται πολλοί ότι θα ακολουθήσουν…
Η Ελλάδα είναι η «πύλη» της Ευρώπης στη Μέση Ανατολή. Κι έχει ήδη μια μεγάλη μάζα λαθρομεταναστών μέσα στην επικράτειά της.
Ακόμα κι αν δεν υπήρχε η σοβαρή οικονομική και κοινωνική κρίση στο εσωτερικό της, η Ελλάδα θα ήταν «αδύνατος κρίκος» της Ευρώπης, μια που θα κινδύνευε να καταστεί η «Κερκόπορτα» απ’ όπου οι αποσταθεροποιήσεις καθεστώτων μπορούν να περάσουν από την Ασία και την Αφρική στο Ευρωπαϊκό έδαφος.
Με δεδομένη την εύθραυστη κατάσταση στα Βαλκάνια, η «μεταδοτικότητα» κι αυτής της κρίσης γίνεται προφανής.
Με δεδομένες της μεγάλες μουσουλμανικές μειονότητες σε στις σημαντικότερες Ευρωπαϊκές μεγαλουπόλεις, η μεταδοτικότητα μιας τέτοιας κρίσης γίνεται προφανής και εφιαλτική.
Είναι μια άλλη «μεταδοτικότητα» μιας άλλης κρίσης!
Που επίσης καθιστά γεωπολιτικό συμφέρον όλων – μα όλων – τη θωράκιση της Ελλάδας. Που αντί να τη θωρακίζουν τώρα κάνουν ό,τι μπορούν για να την αποσταθεροποιήσουν…
Αυτό το γεωπολιτικό επιχείρημα η επίσημη Ελλάδα ακόμα δεν το έχει επικαλεστεί δημόσια.
Κανείς δεν τους είπε ότι, αν η Αθήνα και η Μαδρίτη γίνουν «πλατείες Ταχρήρ» τότε το Ευρωπαϊκό οικοδόμημα θα σαρωθεί για πολλούς λόγους, με πολλούς τρόπους κι απ’ όλες τις πλευρές. Γιατί ο «κίνδυνος» δεν είναι απ’ έξω, βρίσκεται ήδη «εντός των ευρωπαϊκών τειχών»…
Οι Ευρωπαίοι πυροβολούν τα πόδια τους!
Τρίτον, η ίδια η Ευρωπαϊκή κρίση, ανεξάρτητα από την Ελλάδα πια: Διότι οι Ευρωπαίοι φαίνεται να κάνουν ό,τι μπορούν για να διαλύσουν το οικοδόμημά τους από μόνοι τους!
Βγήκαν πρόσφατα από ύφεση, που τους δημιούργησε μεγάλο πρόβλημα ελλειμμάτων. Πριν την ξεπεράσουν καλά-καλά κι ενώ έχουν πλέον κρίση χρέους σε μια σειρά χώρες… ανεβάζουν τα επιτόκια! Ήδη το έκαναν δύο φορές, ετοιμάζονταν να το κάνουν και τρίτη, αλλά το ανέβαλαν…
Ταυτόχρονα, όσο ανεβαίνουν τα ευρωπαϊκά επιτόκια ισχυροποιείται και το ευρώ…
Και τέλος, αντιδρούν στη κρίση ελλειμμάτων-δανεισμού επιβάλλοντας προγράμματα σκληρής λιτότητας σε πολλές χώρες (Ισπανία, Ιταλία, Γαλλία κλπ.)
Αυτό σημαίνει ότι η οικονομική δραστηριότητα θα πληγεί από τρείς πλευρές: Από την πλευρά της συνολικής προφοράς κι από την πλευρά της συνολικής ζήτησης κι από την πλευρά της ρευστότητας και από την πλευρά του Ισοζυγίου Πληρωμών. Από παντού…
Κάνουν ό,τι μπορούν για να… ξαναμπούν σε ύφεση, πράγμα που, αν συμβεί θα χειροτερέψει και το πρόβλημα ελλειμμάτων (σε περιόδους ύφεσης αυξάνονται τα ελλείμματα) και το πρόβλημα δανεισμού (με υψηλότερα ελλείμματα και ακριβότερα επιτόκια, επιτείνεται το πρόβλημα του χρέους).
Πυροβολούν μόνοι τους τα πόδια τους!
Και το κάνουν μόνον οι Ευρωπαίοι…
Ενώ όλοι οι άλλοι (Αμερικανοί και Βρετανοί παλαιότερα, Ιάπωνες ανέκαθεν) αυξάνουν την προσφορά χρήματος, ενισχύουν την εσωτερική ζήτηση, αποδυναμώνουν την ισοτιμία του νομίσματός τους για να ξεφύγουν από την κρίση, οι Ευρωπαίοι κάνουν τα αντίθετα!
Και είναι πολύ πιθανό να βυθιστούν πολύ πιο βαθιά στην κρίση.
Αυτή η αντίφαση είναι εντελώς ανεξάρτητη από το «ελληνικό πρόβλημα» αλλά αποτελεί πρόσθετο εμπόδιο στην Ελληνική Ανάκαμψη: Γιατί πως μπορεί η Ελλάδα να ορθοποδήσει όταν ολόκληρη η Ευρώπη ξαναπέφτει σε ύφεση;
Και τι αξιοπιστία θα έχουν οι εγγυήσεις που θα προσφέρει η Ευρώπη για το Ελληνικό χρέος, όταν η ίδια η Ευρώπη γονατίζει – και μάλιστα για λόγους άσχετους με την Ελλάδα;
Αυτή η κυοφορούμενη κρίση, μπορεί να αποδειχθεί ευκαιρία για την Ελλάδα στο εξής. Η μάλλον για μια άλλη ελληνική κυβέρνηση που μπορεί να πει τα εξής:
– Πρώτον, ότι η «λογική» να ξεπεράσουμε τη λιτότητα δια της…ασφυξίας απειλεί πια άμεσα όλη την Ευρώπη, όχι μόνο την Ελλάδα.
– Κι ότι αυτή η λογική πρέπει να αλλάξει για να σωθεί όλη η Ευρώπη, κι όχι μόνον η Ελλάδα.
– Κι ακόμα, όταν βουλιάζει η Ευρώπη, κάθε χώρα έχει δικαίωμα να αναζητεί αλλού εναλλακτικές λύσεις.
Αν κάνουμε ό,τι μπορούμε για να θέσουμε αυτό το πρόβλημα στους Ευρωπαίους, είναι πολύ πιθανό σύντομα να βρούμε πολλά ευήκοα ώτα μέσα στην Ευρώπη, καθώς η κρίση που προκαλούν οι ίδιοι στους εαυτούς τους πλέον (όχι το «ελληνικό πρόβλημα») θα αρχίσει να τους «δαγκώνει» όλους.
Το εθνικό κράτος είναι «αδιαπραγμάτευτο και αναντικατάστατο» (Ντελόρ)
Επιμύθιον: Βλέπουμε ότι καθώς μας πλησιάζουν οι κρίσεις από παντού, διαμορφώνονται και νέες ευκαιρίες που δίνουν επιχειρήματα και πλεονεκτήματα και διαπραγματευτικά ατού στην Ελλάδα να εξουδετερώσει κινδύνους ή να επωφεληθεί ή ίδια, ή να δημιουργήσει συμμαχίες που ως τώρα δεν έχει ή δεν βλέπει ή δεν έχει αντιληφθεί…
Αλλά προϋπόθεση για όλα αυτά είναι να ξαναγίνει η Ελλάδα σύγχρονο κράτος!
– Εθνικό κράτος, με εθνικά συμφέροντα να ιεραρχήσει και να υπερασπιστεί…
– Και Δημοκρατία, με Δημόσιο συμφέρον από το οποίο αντλεί νομιμοποίηση για τη θεσμική της υπόσταση και την καθεστωτική της λειτουργία.
Γιατί αυτή τη στιγμή κοντεύει να «εκλείψει» ως εθνικό κράτος, ενώ είναι «ανάπηρη» δημοκρατία.
Κι αυτό που σήμερα της συμβαίνει δεν την πάει «μπροστά», στο μέλλον, την φέρνει πίσω στην εποχή των «διομολογήσεων» και των «Προστάτιδων Δυνάμεων»
Την υποβιβάζει από ελεύθερο δημοκρατικό κράτος σε άθλιο προτεκτοράτο…
Η «διεθνής διακυβέρνηση» ξεκίνησε σαν όνειρο του Γιώργου Παπανδρέου και κατάντησε εφιάλτης της Ελλάδας!
Καιρός να αντιληφθούν οι Έλληνες – αυτό που έχουν αντιληφθεί όλοι οι άλλοι Ευρωπαίοι – ότι το εθνικό κράτος είναι «αναντικατάστατο και αδιαπραγμάτευτο» (όπως είχε πει κάποτε ο Ζακ Ντελόρ, πατέρας της Πολιτικής Ενοποίησης της Ευρώπης). Δεν είναι… αναλώσιμο!
Ότι η Ενωμένη Ευρώπη θα υπάρξει – αν υπάρξει – ως ένωση εθνικών κρατών με κοινή ταυτότητα και κοινά συμφέροντα, όχι ως άλωση κρατών ούτε ως υποταγή εθνών και λαών.
Θα υπάρξει – αν υπάρξει – ως πολιτική Ένωση με Ελευθερία και Δημοκρατία, όχι ως γραφειοκρατική επιβολή ενός «διευθυντήριου».
Η «διεθνής διακυβέρνηση» είναι το αντίθετο απ’ όλα αυτά και οδηγεί στο πάρτυ των κερδοσκόπων. Και στη διάλυση της Ευρώπης.
– Προϋπόθεση για να υπάρξει η Ευρώπη είναι οι δημοκρατικές κοινωνίες της να γίνουν κύριες του εαυτού τους και να αποκτήσουν συναίσθηση των εθνικών συμφερόντων τους. Των «συνεργειών» που έχουν ανάμεσά τους και της σύγκλισης που μπορούν να επιτύχουν μεταξύ τους…
– Προϋπόθεση για να υπάρξει η Ελλάδα και να βγει ενισχυμένη, είναι ακριβώς η ίδια: Να γίνει κύρια του εαυτού της! Και να συνειδητοποιήσει ότι σε μια Πολιτική Ένωση της Ευρώπης έχει κάθε λόγο να συμμετέχει ισότιμα, φτάνει η ίδια να σταθεί στα πόδια της και οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι να πάψουν να… πυροβολούν τα πόδια τους.
Ο εθνοκεντρισμός είναι απόλυτα συμβατός με τον Ευρωπαϊσμό.
Η «διεθνής διακυβέρνηση» διαλύει την Ευρώπη.
Το να πάρουμε τη χώρα μας ξανά στα χέρια μας είναι απόλυτα συμβατό με το να πάρουμε την Ευρώπη ξανά στα χέρια μας…
Παραφράζοντας κάπως το Ντεγκώλ, η Ενωμένη Ευρώπη θα υπάρξει ως Ευρώπη των Πατρίδων. Κι όχι των… «απάτριδων»!
