Τηλεγραφήματα του Wikileaks αποκαλύπτουν τον διπλό ρόλο των ΗΠΑ σε αραβικά καθεστώτα, τα οποία ωστόσο στηρίζουν πολιτικά. Στο βάθος ενός λαβύρινθου χορηγιών που ενισχύουν τους απανταχού αντιφρονούντες, δεσπόζει η «σκιά» του αμφιλεγόμενου επενδυτή
Η παροχή της υποστήριξης γινόταν μέσω ινστιτούτων και των δύο αμερικανικών κομμάτων, Ρεπουμπλικάνων και Δημοκρατικών, τα οποία, με τη σειρά τους, λαμβάνουν χρηματοδότηση από το National Endowment for Democracy, ένα ταμείο-θεσμό που αντλεί 100 εκατ. δολάρια ετησίως από το Κογκρέσο και έχει κατηγορηθεί σαν το «μακρύ χέρι» της Ουάσιγκτον στο εσωτερικό πολιτικό πεδίο αρκετών κρατών, από την Κεντρική Ασία έως τα Βαλκάνια και τη Λατινική Αμερική.
Αυτό ίσχυε μέχρι το 2005, όταν με πρωτοβουλία της κυβέρνησης Μπους, μετά ίσως και από το πείραμα που έγινε στον Λίβανο την ίδια χρονιά, οι πόροι άρχισαν να ρέουν απευθείας προς τις πολιτικές οργανώσεις. Το γεγονός προκάλεσε τριβές με την κυβέρνηση Μουμπάρακ, όπως επίσης αποκαλύπτει το Wikileaks, με αναφορές συγκεκριμένα στη δράση του Freedom House, ΜΚΟ που χρηματοδοτείται και από το αμερικανικό υπουργείο Εξωτερικών και από τον Τζορτζ Σόρος (μέσω του Ιδρύματος Open Society).
Οι αποκαλύψεις αυτές έρχονται να προσθέσουν αβεβαιότητα στο, έτσι κι αλλιώς, θολό σκηνικό που αναδύεται από το ντόμινο των εξεγέρσεων στον αραβικό κόσμο.
Απόλυτα σχετική με τα παραπάνω είναι και η μαρτυρία του Ρανί Αλ Ρατζί, 34χρονου αρχιτέκτονα, συγγραφέα, καλλιτέχνη και d.j. από τον Λίβανο.
Τον συναντήσαμε στην Κωνσταντινούπολη να δουλεύει το σενάριο μιας πολυεθνικής συμπαραγωγής που αντλεί σημαντικό μέρος του υλικού της από τη δραματική ιστορία της χώρας του. Παρά τη νεαρή ηλικία του (ή ίσως και εξαιτίας αυτής) ο Αλ Ρατζί είχε ενεργό ρόλο στη διοργάνωση των μεγάλων διαδηλώσεων του 2005 που ακολούθησαν τη δολοφονία του Ραφίκ Αλ Χαρίρι, πρωθυπουργού του Λιβάνου, και τελικά οδήγησαν στην αποχώρηση του συριακού στρατού από τη χώρα έπειτα από δεκαετίες.
Η δράση του
Η γνωριμία του με τον πολιτικό, δημοσιογράφο και πανεπιστημιακό Σαμίρ Κασίρ μέσω ενός κοινού γνωστού, του Ελληνο-λιβανέζου Μισέλ Χατζηγεωργίου, ήταν καθοριστική για να εισέλθει στον στενό κύκλο των ανθρώπων που προετοίμασαν το «Κίνημα της 14ης Μαρτίου», ονομασία που πήρε από την ημέρα που έγινε ίσως η μεγαλύτερη μαζική διαμαρτυρία στον Λίβανο, το 2005. Ο Κασίρ, που δολοφονήθηκε τον Ιούνιο του ίδιου έτους, ήταν μέλος του ΚΚ του Λιβάνου παλαιότερα και ένας από τους συνιδρυτές του κόμματος της Δημοκρατικής Αριστεράς. Το παγκόσμιο κοινό τον γνώρισε από τα άρθρα του στη «Le Monde Diplomatique», ενώ το λιβανέζικο από τις στήλες του στις εφημερίδες «L’Orient-Le Jour» και «Αl Nahar», καθώς και από τη μηνιαία πολιτική επιθεώρηση «L’Orient Express» που εξέδιδε.
Οπως διηγείται ο Αλ Ρατζί, προσκλήθηκε από τον Κασίρ να συμμετάσχει σε κάποιες κλειστές συναντήσεις και κατόπιν σε συναθροίσεις, οι οποίες πραγματοποιήθηκαν σε κλίμα συνωμοτικότητας.
Ουσιαστικά επρόκειτο για εντατικά σεμινάρια, που δίδασκαν στον ίδιο και σε άλλα -30 περίπου- νεαρής ηλικίας άτομα την τεχνογνωσία του καθοδηγητή του πλήθους κατά τη διάρκεια κινητοποιήσεων. «Μας μάθαιναν τι να λέμε, πώς να το λέμε, πώς να φερόμαστε, ποια να είναι η γλώσσα του σώματός μας. Ολα ήταν προσεκτικά μελετημένα, τίποτε αυθόρμητο.
Η τεχνογνωσία προερχόταν από τις χρωματιστές επαναστάσεις στην πρώην ΕΣΣΔ και τη Σερβία. Τα άτομα που μας μιλούσαν είχαν στήσει προηγουμένως την ΟΤΠΟΡ, την οργάνωση πίσω από τις διαδηλώσεις που ανέτρεψαν τον Μιλόσεβιτς.
Αργότερα έμαθα ακόμα ότι ο Κασίρ, ο οποίος είχε σοβαρά οικονομικά προβλήματα, είχε προσληφθεί από μια αμερικανική διαφημιστική εταιρεία με μισθό 5.000 δολ. μηνιαίως, τη Saatchi&Saatchi». Δεν επρόκειτο για μια κανονική δουλειά, ισχυρίζεται ο Αλ Ρατζί, αλλά για τη γραμμή χρηματοδότησης του Κασίρ από τον Σόρος.
«Ο Κασίρ κάθε μήνα πήγαινε στη Γερμανία, όπου είχε συναντήσεις σε αμερικανική βάση έξω από τη Φρανκφούρτη για την προετοιμασία της επανάστασης-εκδίωξης των Σύρων. Παράλληλα προπαγάνδιζε τις ιδέες που θα συμπυκνώνονταν στα σλόγκαν της 14ης Μαρτίου στο Πανεπιστήμιο της Βηρυτού όπου δίδασκε».
Οσα -σχετικά γρήγορα- ανακάλυψε ο Αλ Ρατζί τον απογοήτευσαν: «Κατάλαβα πως δεν επρόκειτο για τίποτε άλλο παρά για την εξέγερση του πλούσιου -χριστιανικού κυρίως- 10%, καθοδηγούμενη μάλιστα από τον αμερικανικό παράγοντα, προκειμένου να περιθωριοποιηθεί η Χεζμπολάχ.
Αυτά που μ’ ενοχλούσαν στο πολιτικό σύστημα όχι μόνο δεν θα άλλαζαν, αλλά θα επανανομιμοποιούνταν μέσω και της δικής μου συμμετοχής».
Δεν ήταν μόνο ο Αλ Ρατζί που άρχισε να παίρνει αποστάσεις. Ο ίδιος ο Κασίρ προβληματιζόταν. «Είχα δει τον Κασίρ λίγες μέρες πριν από τη δολοφονία του και ήταν αναστατωμένος. Μου είπε ότι τα πράγματα πάνε λάθος και πως αφού κάναμε την επανάσταση πρέπει τώρα να κάνουμε άλλη μία εναντίον της». Λίγο καιρό αργότερα, ο Σαμίρ Κασίρ ανατιναζόταν μέσα στο αυτοκίνητό του. Για τη δολοφονία του, όπως και άλλων δύο διανοουμένων που υποστήριξαν το «Κίνημα της 14ης Μαρτίου» και την «Επανάσταση του Κέδρου», όπως ονομάστηκε, όλοι κατηγόρησαν τη Συρία. Ο Ρανί Αλ Ρατζί όχι. Ηταν μάλιστα ένας από τους λόγους που πήρε αποστάσεις από το Κίνημα.
Μία μέρα πριν δολοφονηθεί, όπως λέει ο Αλ Ρατζί, ο Κασίρ είχε γράψει ένα επικριτικό άρθρο για τις συμφωνίες που γέννησαν τελικά τη δυτικόφιλη «Συμμαχία της 14ης Μαρτίου», η οποία κυβερνά σήμερα τον Λίβανο. «Και οι τρεις προβεβλημένοι διανοούμενοι υποστηρικτές της “Επανάστασης του Κέδρου” δολοφονήθηκαν μόλις έπαψαν να είναι χρήσιμοι. Οτι όλοι κατηγόρησαν τη Συρία ήταν τόσο αναμενόμενο που θεωρώ ηλίθιο να ευθύνεται πράγματι για τις δολοφονίες αυτές», εξηγεί τη δυσπιστία του ο Αλ Ρατζί.
Πώς γινόταν η χρηματοδότηση
Τα αμερικανικά χρήματα έφταναν στους αποδέκτες με διάφορους τρόπους. Στην περίπτωση της Συρίας η ροή τους διοχετεύθηκε σε οργανώσεις εξόριστων αντικαθεστωτικών για το στήσιμο ενός δορυφορικού τηλεοπτικού δικτύου (Barada TV) και, με αρκετή μυστικότητα, αφού η συριακή υπηρεσία πληροφοριών βρισκόταν σε εγρήγορση, προς το εσωτερικό.
Σε χώρες «φιλικές» προς τις ΗΠΑ, δηλαδή σε Αίγυπτο, Μπαχρέιν και Υεμένη, ανοικτά δραστηριοποιούνταν διάφορες Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις. Παρείχαν χρήματα και εκπαίδευση σε αντιπολιτευτικές οργανώσεις.
Το ανεκτικό κλίμα οφείλεται στο ότι αρχικά η χρηματοδότηση για τη «δημοκρατική» εκπαίδευση διοχετευόταν σε ελεγχόμενα από το καθεστώς κανάλια, τουλάχιστον στην Αίγυπτο.
Δάκτυλος ΗΠΑ στην εξέγερση της Αιγύπτου
Χρόνια μετά τις διαδηλώσεις της Βηρυτού, ο Ρανί Αλ Ρατζί βρέθηκε στην Πλατεία Ταχρίρ του Καΐρου το βράδυ εκείνο που οι καθεστωτικοί παρακρατικοί εφορμούσαν με σπαθιά, καμήλες και άλογα εναντίον του πλήθους.
Δάκτυλος ΗΠΑ στην εξέγερση της Αιγύπτου
Χρόνια μετά τις διαδηλώσεις της Βηρυτού, ο Ρανί Αλ Ρατζί βρέθηκε στην Πλατεία Ταχρίρ του Καΐρου το βράδυ εκείνο που οι καθεστωτικοί παρακρατικοί εφορμούσαν με σπαθιά, καμήλες και άλογα εναντίον του πλήθους.
Σε αυτό το σκηνικό αρχαϊκής μάχης ήταν που θα μάθαινε πως ο Ιβάν, ένας Βάσκος-μέλος της ΟΤΠΟΡ, τον οποίο γνώρισε στις συναντήσεις της Βηρυτού, είχε πιάσει δουλειά στο «Κίνημα της 6ης Απριλίου» – ημερομηνία δολοφονίας από ασφαλίτες ενός μπλόγκερ, του Χαλίντ Σαΐντ.
Η διαπίστωση που έκανε ο Ρανί επιβεβαιώνεται και από το ρεπορτάζ που διενέργησαν οι «New York Times» επιχειρώντας να διασταυρώσουν τα στοιχεία του Wikileaks. Μέλη της «6ης Απριλίου» σε συνεντεύξεις τους παραδέχονται ότι έλαβαν χρηματοδότηση και εκπαίδευση από αμερικανικές MKO, πράγμα που τους παραξένεψε, εφόσον οι Αμερικανοί εκπαίδευαν ταυτόχρονα και τους διώκτες τους, και τους έκανε στόχους κριτικής από αρκετούς που τους θεώρησαν «πουλημένους».
Ο Ρανί Αλ Ρατζί συγκρίνει τις εξελίξεις στην Αίγυπτο με αυτές στη χώρα του. «Κατά τη γνώμη μου, και στην Αίγυπτο λαμβάνει χώρα μια αστική επανάσταση ή μάλλον μια επανάσταση καθοδηγούμενη από το πλούσιο 10% του πληθυσμού. Η διαφθορά του καθεστώτος είχε αρχίσει να ενοχλεί πολύ την τοπική πλουτοκρατία.
Το κοινό μοτίβο. Η οικογένεια Μουμπάρακ είχε γίνει υπερβολικά άπληστη, διεκδικούσε το 30% των κερδών των μεγάλων επιχειρήσεων, το γνωρίζω από τον αντιπρόσωπο της Nissan. Η αστική τάξη λοιπόν κινητοποίησε τις μάζες, οι οποίες αναμφίβολα είχαν χιλιάδες λόγους για να εξεγερθούν».
Σύμφωνα με τον Ρανί Αλ Ρατζί υπάρχει ένα κοινό μοτίβο που ακολουθούν οι άνθρωποι της ΟΤΠΟΡ. Η χρήση του Διαδικτύου (Facebook, Twitter και διάφορων μπλογκ) είναι κάτι που έχει ήδη επισημανθεί. «Δείτε τις λεπτομέρειες στις καλοστημένες ιστοσελίδες: τα ίδια σύμβολα, μια γροθιά, κινήματα με ονόματα ημερομηνιών και »επαναστάσεις» λουλουδιών, δέντρων και χρωμάτων (σ.σ.: των Ρόδων στη Γεωργία, του Κέδρου στον Λίβανο, της Τουλίπας στο Κιργιστάν, η Πορτοκαλί Επανάσταση στην Ουκρανία), η ίδια –εξαιρετική– γραφιστική τεχνική στις ιστοσελίδες».
Πράγματι, υπάρχει οφθαλμοφανής ομοιότητα. Το Wikileaks αποκάλυψε ότι πολλοί από τους αντιφρονούντες έλαβαν εκπαίδευση για τη χρήση της τεχνολογίας των νέων μέσων, παρακολουθώντας, για παράδειγμα, σχετικό σεμινάριο στο 2008 τη Νέα Υόρκη, στο οποίο χορηγοί ήταν, μεταξύ άλλων, η Google, το Facebook και το Στέιτ Ντιπάρτμεντ.
Ο Ρανί Αλ Ρατζί μάς δείχνει επίσης το nowlebanon.com. ιστοσελίδα που, όπως λέει, χρηματοδοτείται εξ ολοκλήρου από τον Τζορτζ Σόρος.
Πρόκειται για ένα site ενημερωτικού χαρακτήρα που φιλοξενεί άρθρα στα αραβικά και στα αγγλικά και θεματολογία από τον Λίβανο και τη Συρία.
«Γνώρισα στη Βηρυτό μια Ρουμάνα δημοσιογράφο που δουλεύει στην ιστοσελίδα. Είναι υπερφιλόδοξη και θρασύτατη. Μόλις κατέβηκε από το αεροπλάνο άρχισε να γράφει επιθετικά πολιτικά άρθρα για θέματα που αγνοεί. Προφανώς όμως γνωρίζει πολύ καλά τι θέλει να γράφει».
Βαλκάνια. Η «παιδική χαρά» ενός μεγιστάνα
Η ΝΑ Ευρώπη και τα Βαλκάνια υπήρξαν για πολύ καιρό η αγαπημένη «παιδική χαρά» του γεννημένου στη γειτονιά (Βουδαπέστη) Τζορτζ Σόρος. Μέσω του πλούσιου ταμείου του Ιδρύματος Open Society, το οποίο έχει παρακλάδια στις περισσότερες χώρες της περιοχής, ο Σόρος έχει καταστεί ένας ξεχωριστός παράγοντας εξελίξεων.
Αξιοποιώντας χορηγίες, ο Σόρος φαίνεται να ασκεί σημαντική επιρροή στην επίσημη αμερικανική εξωτερική πολιτική. Ο 80χρονος Κροίσος είχε λόγο και στις πολιτικές εξελίξεις εντός των κρατών που δημιουργήθηκαν μετά τη διάσπαση της Γιουγκοσλαβίας.
Ο Σόρος ενεπλάκη στο πολιτικό σκηνικό της ΠΓΔΜ και στο διπλωματικό πόκερ με το θέμα του ονόματός της, πράγμα που έκανε με τον αντιφατικό τρόπο που χαρακτηρίζει γενικά τις πολιτικές του τοποθετήσεις. Ετσι, ο Σόρος, ενώ αρχικά ταυτιζόταν με τις θέσεις της τότε κυβέρνησης Γκλιγκόροφ, αργότερα ήρθε σε αντιπαράθεση μαζί της, όταν προσπάθησε να διαμεσολαβήσει ώστε να υιοθετηθεί το όνομα Σλαβομακεδονία, κάνοντάς το όμως με έναν τρόπο που τορπίλισε όποια συμφωνία θα μπορούσε να επιτευχθεί.
Σταδιακά ο Σόρος απομακρύνθηκε από τη θέση που είχε εκφράσει ότι η ΠΓΔΜ είναι το μόνο πολυεθνικό κράτος της περιοχής, όπου τα ανθρώπινα δικαιώματα των μειονοτήτων γίνονται σεβαστά και ενίσχυσε τις αποσχιστικές τάσεις των Αλβανών στο Τέτοβο. Σήμερα το Ιδρυμα Open Society στην ΠΓΔΜ έχει εξελιχθεί σε βραχνά για την κυβέρνηση Γκρούεφσκι.