- Tου Δημήτρη Γιαννακόπουλου *
Η πολιτική υπάρχει για να δημιουργεί γεγονότα. Αν αναζητείς την αλήθεια κάνε πολιτική. Φτιάξε σχέσεις εξουσίας που να δημιουργούν πλαίσιο πραγματικοτήτων. Μορφοποίησε ένα ερμηνευτικό (σημειολογικό) πλαίσιο για τον κόσμο και τη ζωή, στη βάση της νομιμοποίησης της ισχύος και της διακυβέρνησης που ορίζεται από την άσκηση της συγκεκριμένης ισχύος στη κοινωνία. Δεν υπάρχει αντικειμενική πραγματικότητα. Η πραγματικότητα όπως και η αλήθεια είναι πολιτικά κατασκευάσματα.Η εκάστοτε πραγματικότητα είναι η αλήθεια που προκύπτει από τη σημειολογία των κυρίαρχων πολιτικών σχέσεων. Άρα, πρόκειται για την αλήθεια αυτών που μπορούν να επιβάλλουν και να νομιμοποιούν συγκεκριμένες σχέσεις εξουσίας: εξουσιαστικές δομές.
Η πτώχευση της χώρας είναι μια αλήθεια, η οποία θεμελιώνεται μέσα από την πραγματικότητα που δομεί η χρηματαγορά σε σχέση με την ευρωζώνη. Η ανικανότατα της εθνικής μας πολιτικής ή/και της ευρωπαϊκής πολιτικής να διαμορφώσει/διαμορφώσουν ένα άλλο καθεστώς αλήθειας, φανερώνει ότι είτε η χώρα μας είναι απολύτως ανίσχυρη πολιτικά και η ΕΕ μάλλον ανήμπορη να ασκήσει αποφασιστική εξουσία, είτε ότι το παιχνίδι της χρεοκοπίας της Ελλάδας είναι στημένο και ότι απλώς έχει άτυπα εκχωρηθεί στους παράγοντες της χρηματαγοράς η εξουσία να διαχειριστούν σε συνεργασία με κρατικούς αξιωματούχους και ατζέντηδες υπερεθνικών οργανισμών τη μορφή και το timing της πτώχευσης της χώρας.
Η ελληνική κρίση δεν είναι απλώς το αποτέλεσμα της σημερινής διεθνούς οικονομικής πολιτικής, αλλά κυρίως το μέσο για να κατασκευαστούν νέες αλήθειες και νέες παγκόσμιες πραγματικότητες. Είναι ένα κρίσιμο μέσο εμπέδωσης νέων πολιτικών σχέσεων διεθνώς. Ακόμη κι εάν θεωρήσουμε, όμως, ότι το παιχνίδι είναι στημένο, δεν θα πρέπει να υποθέσουμε ότι οι συσχετισμοί διαφόρων παραγόντων που εμπλέκονται σε αυτό είναι δεδομένοι και οι σχέσεις τους σταθεροποιημένες. Όχι, τα στημένα παιχνίδια στην πραγματική πολιτική, αφορούν στους αρχικούς ρόλους και στην αναγνώριση ιδιαίτερων συμφερόντων των παραγόντων που εμπλέκονται σε αυτά, πιθανότατα και στην μορφή της αντιπαράθεσης και όχι στην συμφωνία για την τελική λύση, την έκβαση του παιγνίου. Το τέλος είναι πάντοτε υπό διαπραγμάτευση, καθώς αυτό θα προκαλέσει νέες εξουσιαστικές πραγματικότητες με την μορφή μιας κυρίαρχης αλήθειας, ενός ιστορικού γεγονότος. Η λύση που θα προκύψει τελικά από την ελληνική κρίση θα θεμελιώσει τη νέα αλήθεια, μια νέα πραγματικότητα ισχύος και διακυβέρνησης περιφερειακά (ΕΕ) ή ακόμη - σε διαφορετικό επίπεδο - και παγκόσμια. Προφανώς αυτή η αλήθεια της τελικής λύσης στο σύγχρονο ελληνικό δράμα θα θεμελιώσει και μια νέα πολιτική πραγματικότητα στην πατρίδα μας επί της οποία θα αναδομηθεί το πολιτικό σύστημα και θα αναπροσαρμοστούν οι κοινωνικές σχέσεις. Τόσο κρίσιμο είναι το ζήτημα της αναδιάρθρωσης του χρέους σε συνάρτηση με τις πολιτικές σχέσεις που το περιβάλλουν και το σηματοδοτούν ως πρόβλημα!
Η Ελλάδα δεν είναι ανίσχυρη πολιτικά, η πολιτική της ηγεσία επέλεξε να την καταστήσει ανίσχυρη. Η ΕΕ δεν είναι παράγοντας περιορισμένης ισχύος ενώπιον των αγορών, η ηγεσία της έχει συμφέρον να την εμφανίζει έτσι. Η αιτία βρίσκεται στη μορφή της επιμέρους καπιταλιστικής δομής που ορίζει τα ιδιαίτερα εθνικά συμφέροντα στην ήπειρό μας. Δεν είναι η χρηματαγορά που κατασκευάζει μονοδιάστατα την αλήθεια της λειτουργίας του συστήματος, αλλά οι παράγοντες (εθνικοί και υπερεθνικοί) που έχουν συμφέρον να αναπτύσσουν την θεσμική λειτουργία κρατών και υπερεθνικών οντοτήτων στο πλαίσιο πολιτικών στην ουσία σχέσεων, οι οποίες εμφανίζεται να ορίζονται αντικειμενικά από την «ελεύθερη» αγορά και γενικότερα την οικονομία με κανόνα τις αντιπληθωριστικές πολιτικές.
Σας ταλαιπώρησα, ίσως, λίγο με αυτές τις θεωρητικές αποσαφηνίσεις για να απομυθοποιήσω την τραγελαφική εικόνα που παρουσιάζει σήμερα η εξέλιξη της κρίσης στη χώρα μας και η φιλολογία περί αναδιάρθρωσης του δημόσιου χρέους. Το έπραξα για να επισημάνω την ουσιαστική πολιτική αδράνεια στο εσωτερικό της χώρας, μια και σχεδόν όλες οι πολιτικές δυνάμεις και οι περισσότερες από τις προσωπικότητες που εμπλέκονται στον δημόσιο διάλογο μοιάζει είτε να ξεκινούν από κάποιο τέλος που ορίζεται δογματικά για να προτείνουν λύση ή να περιμένουν στωικά το τέλος για να πάρουν θέση. Είναι κρίμα που η ελληνική κοινωνία δεν έμαθε να στοχάζεται πολιτικά. Να αγωνίζεται με στρατηγική για να προκαλέσει την παραγωγή αληθειών οι οποίες θα μπορούσαν να αποτελέσουν σχήματα ισχύος στο πλαίσιο της γενικότερης διαπραγμάτευσης του ελληνικού ζητήματος στη συγκυρία.
Είναι δυστύχημα που η πλειονότητα των πολιτών νομίζει ότι η αλήθεια προηγείται της πολιτικής δράσης και όχι, όπως είναι το εμπειρικά επιβεβαιωμένο, ότι η πολιτική δράση καθαυτή προκαλεί την διαμόρφωση της αλήθειας. Αν ο λαός καταλάβαινε την τελευταία σχέση δεν θα χρειαζόταν κομματική ή άλλη καθοδήγηση. Κόμματα ναι, κομματική καθοδήγηση όμως όχι. Θα αμφισβητούσε τις συνθήκες και τους θεσμούς της χειραγώγησής του, ενώ οι ποικιλόμορφοι καθοδηγητές θα έμοιαζαν γραφικές φιγούρες στο κάδρο της πραγματικής ζωής.
Οι κατεστημένες πολιτικές δυνάμεις σαφώς και δεν θα μπορούσαν να παράγουν στρατηγική για την παραγωγή αυτόνομης πολιτικής στη χώρα. Δεν υπάρχει αστική τάξη στην Ελλάδα που να διεκδικεί την αυτονομία της. Μεταπράτες είναι οι άνθρωποι, οι οποίοι αποζητούν μονίμως διεθνείς πάτρωνες για να υπάρξουν. Πραγματικότητες διαφορετικές από αυτές που προκαλούν οι διεθνείς παίκτες, μια και όπως παρατηρείτε δεν μπορεί ή δεν θέλει να προκαλέσει η κυβέρνηση και το πολιτικό σύστημα, θα μπορούσε να διαμορφώσει αποκλειστικά η κοινωνία των πολιτών, αν συνειδητοποιούσε αυτά που σημειώνω.
Τι να κάνουμε δηλαδή, ίσως σκεφτείς, εμείς να διαπραγματευτούμε το χρέος μας με τις αγορές και το μέλλον μας με την Γερμανία και το διεθνές σύστημα;. Όχι ασφαλώς, αλλά αντί να περιμένουμε το τέλος, το όποιο τέλος που θα καθορίσει την μοίρα μας, θα μπορούσαμε να προκαλέσουμε πολιτικά γεγονότα που να ανατρέπουν την αλήθεια που κατασκευάζεται ερήμην της χώρας μας και των πολιτών της αυτή την περίοδο. Αντί να περιμένουμε το όποιο τέλος στο ζήτημα της αναδιάρθρωσης, θα μπορούσαμε να κατασκευάσουμε μια ελληνική αλήθεια ως προς αυτό, ρεαλιστικά και επιστημονικά θεμελιωμένη. Μόνον που η αλήθεια αυτή θα πρέπει να υποστηρίζεται από ένα διαφορετικό ηγεμονικό μοντέλο ώστε να είναι αλήθεια και όχι φληνάφημα. Δίχως συγκεκριμένο μοντέλο ηγεμονίας δεν υπάρχει αλήθεια, ούτε αντίληψη της πραγματικότητας. Το ηγεμονικό μοντέλο είναι η ερμηνευτική δομή των κοινωνικών, οικονομικών και πολιτικών σχέσεων.
Συνεπώς, από την στιγμή κατά την οποία οι πολιτικές δυνάμεις στη χώρα δεν προβληματίζονται στα σοβαρά πάνω στη στρατηγική διαμόρφωσης ενός άλλου μοντέλου ηγεμονίας, αλλά απλώς φλυαρούν ασκώντας δημοσιογραφική κριτική στην αλήθεια που διαμορφώνουν μέρα με την ημέρα διεθνείς παράγοντες, που χρησιμοποιούν απλώς ως πιόνι νομιμοποίησης και επικοινωνίας την κυβέρνηση, θεωρείστε ότι υποδουλωνόμαστε στη λογική (πολιτικό λόγο και πρακτική) του τέλους. Είτε πρόκειται για κάποιο προπαρασκευασμένο σοσιαλιστικό τέλος, στο κεφάλι κάποιων ηγεσιών, είτε για το τέλος που θα μας προσφερθεί λυτρωτικά από κάποια διεθνή οντότητα (θεότητα) κάποια στιγμή και τότε θα δούμε τι θα κάνουμε.
Λάθος προσέγγιση. Η κοινωνία θα έπρεπε να δείξει την πολιτική της ισχύ, να αποδείξει ότι είναι ακόμη ζωντανή. Δεν το έπραξε μέχρι τώρα καθοδηγούμενη από πολιτικές δυνάμεις που φοβήθηκαν μήπως επιλέγοντας άλλη μορφή αγώνα εκτός από τις 24ωρες απεργίες και τα εβδομαδιαία κομματικά περιχαρακωμένα συλλαλητήρια, χάσουν τον έλεγχο των μαζών. Η κυβέρνηση θα μπορούσε να πέσει σε μια ώρα αν το αποφάσιζε συλλογικά η αριστερά σε συνεργασία με όλες τις «αντιμνημονικές» δυνάμεις που έχουν απελευθερωθεί από τον δικομματισμό και ασφαλώς την αφυπνισμένη κοινωνία των πολιτών. Όμως αυτό θα προκαλούσε πολιτική τρικυμία που θα απειλούσε τα σκουριασμένα πολιτικά σκαριά της μεταπολίτευσης. Έτσι προτιμήθηκε ο συμβατικός αγώνας που δεν δημιουργεί στο εσωτερικό γεγονότα ικανά να επηρεάσουν την αλήθεια που δομείται παγκοσμίως με επίκεντρο το ελληνικό ζήτημα.
Παράλληλα νέες φιλόδοξες κινήσεις που ανέτειλαν αυτή την περίοδο μοιάζει να πετούν το μπαλάκι της διακυβέρνησης στην συγκυρία στην εξέδρα. Μοιάζει να μην αντιλαμβάνονται την σχέση πολιτικής ισχύος-κυβέρνησης στη συγκυρία, αναφερόμενοι μάλλον σε μια άλλη τελεολογικού χαρακτήρα μεταπολίτευση. Ας περιμένουμε λοιπόν άλλοι να κατασκευάσουν την πραγματικότητα στην Ελλάδα μέσω της νέας «οικονομικο-θεσμικής αντικειμενικότητας»! Μετά θα έχουμε μπόλικο χρόνο για αναθεματισμούς, υψηλού επιπέδου οικονομική κριτική, αναζήτηση αυθεντικών ελληνικών συστημάτων εξουσίας και κυρίως σοβαρό λόγο για να υποστηρίξουμε την τελεολογική άποψη του σοσιαλισμού, που ως γνωστόν θα αποτελέσει το τέλος του καπιταλισμού και το τέλος της ιστορίας, που δεν μπόρεσε ο τελευταίος προηγουμένως να «τελειώσει» με τον νεοφιλελευθερισμό! Έτσι θα επικρατήσει και η αιώνια αλήθεια των υλιστών μέσω της πολιτικής μεταφυσικής των ιδεαλιστών!! Συγχωρέστε την «ειρωνεία», αλλά δεν μπορώ να αντιδράσω πλέον διαφορετικά, παρατηρώντας να χάνουμε την αντίληψη της πολιτικής και της πραγματικότητας που αυτή προκαλεί συγκυριακά, με καθοριστικές όμως επιπτώσεις για το μέλλον μας.
Μην περιμένετε το τέλος, φίλοι, μην σκέφτεστε με την φιλοσοφία του τέλους, μην πολιτεύεστε με την αρχή του τέλους. Μάθετε πώς και γιατί κατασκευάζεται πολιτικά το τέλος και αρνηθείτε την διαλεκτική του. Τότε θα αρχίσει η καλλιέργεια μιας διαφορετικής πολιτικής κουλτούρας που θα κατασκευάζει τάξεις, αντί να αναπαριστά τις τάξεις άλλων (κάπου, κάποτε). Στην Ελλάδα η κρίση θα έπρεπε να προκαλέσει μια (νέα) ταξική συνείδηση σε απόλυτη συνάρτηση με μια νέα, σύγχρονη εθνική συνείδηση. Στο βαθμό που αυτό δεν συμβεί συντομότατα δεν θα είμαστε ικανοί να παρέμβουμε στη κατασκευή της πραγματικότητας, την οποία θα βιώσουμε τις επόμενες δεκαετίες. Και η πραγματικότητά μας εισαγόμενη θα είναι, καθώς δεν μπορέσαμε να προσεγγίσουμε δημιουργικά την σχέση στρατηγικής-ηγεμονίας στον σύγχρονο κόσμο. Είμαστε καταναλωτές της αλήθειας και όχι παραγωγοί της, παρότι θεωρούμε ότι έχουμε τις ρίζες μας στον φιλοσοφικό στοχασμό της αρχαίας Ελλάδας. Στον Αριστοτέλη μείναμε και αυτόν από μίζερη μετάφραση! Πρέπει να μάθουμε την πολιτική από την αρχή για να δούμε προκοπή…
* διδάκτωρ Πολιτικής Επιστήμης, ειδικός σε θέματα πολιτικής και διακυβέρνησης στην Ευρασία
