Γράφει ο Στέφανος Κωνσταντινίδης
Είναι πια κοινός τόπος πως το ελληνικό πρόβλημα δεν είναι οικονομικό, αλλά πολιτικό. Αυτό σημαίνει πως αν το ελλαδικό πολιτικό σύστημα δεν είχε χρεοκοπήσει από καιρό, το οικονομικό πρόβλημα της χώρας θα είχε αντιμετωπιστεί με επιτυχία χωρίς την προσφυγή στο ΔΝΤ και τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης.
Αλλά ακόμη και αν δεχτούμε τη χειρότερη περίπτωση πως η προσφυγή σε αυτούς τους μηχανισμούς ήταν αναγκαία, ένα μη χρεοκοπημένο πολιτικό σύστημα θα παρουσίαζε ένα εθνικό σχέδιο αντιμετώπισης της κρίσης και στη βάση αυτού θα διαπραγματευόταν με τους δανειστές της χώρας.
Όμως, μέχρι σήμερα, το ελλαδικό πολιτικό σύστημα δεν παρουσίασε ούτε εθνικό σχέδιο αντιμετώπισης της κρίσης, ούτε και διαπραγματεύτηκε με τους δανειστές της χώρας. Αντίθετα αυτοί που παρουσίασαν σχέδιο διάσωσης ήταν οι δανειστές μέσω της Τρόικας, το οποίο επιβλήθηκε χωρίς καμιά διαπραγμάτευση, χωρίς καμιά αντίσταση. Κι όπως ήταν φυσικό οι δανειστές φρόντισαν να κατοχυρώσουν τα δικά τους συμφέροντα.
Η χρεοκοπία όμως δεν αφορά μόνο τις πολιτικές ελίτ. Είναι γενικότερη και περιλαμβάνει τις κάθε είδους ελλαδικές ελίτ. Όλες αυτές οι ελίτ, οικονομικές, πνευματικές, κοινωνικές, ήταν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο διαπλεκόμενες με το πολιτικό σύστημα.
Υπάρχει βέβαια και ο αδύναμος κρίκος του παρασιτικού κρατικοδίαιτου ελληνικού καπιταλισμού. Το ελληνικό κράτος δανειζόταν και στη συνέχεια διένειμε τα δανεικά αυτά μέσω ενός πελατειακού διανεμητικού συστήματος στα διάφορα παρασιτικά κοινωνικά και οικονομικά συμφέροντα που βρίσκονταν σε συνεχή διαπλοκή με το πολιτικό σύστημα.
Η οικονομία εκινείτο επομένως μέσα από παρασιτικούς μηχανισμούς με μια πολύ χαμηλή παραγωγικότητα και με μια κατανάλωση εισαγόμενων αγαθών που ουσιαστικά πληρώνονταν από τα δάνεια. Η ελληνική αστική τάξη παρέμεινε μεταπρατική, κρατικοδίαιτη, κυνηγούσε το γρήγορο και εύκολο κέρδος και δεν δημιούργησε τον παραγωγικό εκείνο ιστό που θα διασφάλιζε θέσεις εργασίας και την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας.
Η σημερινή διάλυση της χώρας οφείλεται ακριβώς στη χαμηλή παραγωγικότητα, στον μεταπρατισμό και σε τελευταία ανάλυση στην έλλειψη ανταγωνιστικότητας του παρασιτικού αυτού οικονομικού μοντέλου.
Η κατάσταση στην Κύπρο είναι μόνο επιφανειακά καλύτερη από αυτή της Ελλάδας.
Ούτε οι Κύπριοι μεταπράτες αστοί είναι διαφορετικοί από αυτούς της Ελλάδας, ούτε το πολιτικό σύστημα είναι λιγότερο πελατειακό και διαπλεκόμενο με κάθε είδους παρασιτικά συμφέροντα από αυτό της Ελλάδας.
Επιπλέον η διόγκωση του κυπριακού χρηματοπιστωτικού συστήματος, η ευκολία με την οποία οι μεταπράτες αστοί που το ελέγχουν επιδίωξαν το γρήγορο και εύκολο κέρδος, έφερε το κυπριακό τραπεζικό σύστημα στη σημερινή κατάσταση με κίνδυνο να καταποντιστεί συνολικά η κυπριακή οικονομία.
Αν το κυπριακό πολιτικό σύστημα δεν ήταν διαπλεκόμενο με τα κάθε είδους παρασιτικά οικονομικά συμφέροντα, θα μπορούσε να είχε διαχειριστεί την κρίση με επιτυχία. Μια μικρή οικονομία όπως είναι η κυπριακή, είναι απείρως πιο εύκολα διαχειρίσιμη από μεγαλύτερες οικονομίες άλλων χωρών, έστω και αν είναι διασυνδεδεμένη με το παγκόσμιο σύστημα το οποίο ασφαλώς επιδρά στην εξέλιξή της.
Όπως και στην Ελλάδα, το κράτος με τα πελατειακά του πλοκάμια οδήγησε την οικονομία στα σημερινά της χάλια. Από τη φούσκα του χρηματιστηρίου μέχρι τη σημερινή κρίση των τραπεζών η μεταπρατική κυπριακή αστική τάξη χρησιμοποίησε αυτό το κράτος, με τις πολιτικές ελίτ στην υπηρεσία της, για εύκολο και γρήγορο πλουτισμό μέσα από κάθε είδους παρασιτικές οικονομικές δραστηριότητες.
Συμπερασματικά λοιπόν ένα χρεοκοπημένο πολιτικό σύστημα και στην Ελλάδα και στην Κύπρο δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τα σημερινά κρίσιμα προβλήματα. Μόνο με την ανάδειξη νέων πολιτικών δυνάμεων με διαφορετικό κοινωνικό όραμα από αυτό που έχει χρεοκοπήσει και στην Ελλάδα και στην Κύπρο είναι δυνατόν να αντιμετωπιστεί ο σημερινός επικίνδυνος κατήφορος. Χωρίς την ανάδειξη νέων πολιτικών δυνάμεων το μέλλον θα παραμείνει σκοτεινό.
Ας σημειωθεί πως οι κίνδυνοι για Ελλάδα και Κύπρο είναι ακόμη μεγαλύτεροι από αυτούς που αντιμετωπίζουν άλλες χώρες, αφού έχουν ανοικτά θέματα όπως το Κυπριακό, τα προβλήματα στο Αιγαίο και αυτά στα Βαλκάνια.
Είναι επίσης καιρός και οι ίδιοι οι πολίτες να αναλάβουν τις ευθύνες τους, κόβοντας τον ομφάλιο λώρο με ένα πολιτικό σύστημα που τους αντιμετωπίζει ως πελάτες.
*Ο Στέφανος Κωνσταντινίδης είναι καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Κεμπέκ του Καναδά και επιστημονικός συνεργάτης του Πανεπιστημίου Κρήτης.
Ε-mail: stephanos.constantinides@gmail.com
